Huis van de gemeente Voorst

Toonbeeld van duurzaamheid

Toen bleek dat het gemeentehuis, gebouwd in de jaren ’80, moest worden vervangen, wilde de gemeente Voorst dat het nieuwe gebouw een toonbeeld van duurzaamheid zou worden. De Twee Snoeken ontwierp een innovatief, duurzaam en circulair gemeentehuis en heeft daarmee de ambities overstegen. Om te beginnen heeft het gebouw energiezuinige, gasloze installaties, een dak vol zonnepanelen en voor goede isolatie een transparante gevel aan de noordoostzijde en een meer gesloten gevel aan de zonzijde. Warmte- en koude-opwekking gebeurt middels een ijsbuffer. In de zomer wordt overtollige warmte opgeslagen in een grote, ondergrondse bak met water. Vanaf het begin van het koude seizoen wordt dit water gecontroleerd tot het vriespunt afgekoeld. Wanneer dat er ijs ontstaat, komt er een grote hoeveelheid energie vrij, die wordt gebruikt om het gemeentehuis te verwarmen. Vanaf het einde van het stookseizoen wordt de kou juist aan de buffer onttrokken, om het gebouw te koelen.

Kalkhennep; een biobased bouwmateriaal

Met de realisatie van de grootste kalkhennepgevel van Nederland is dit bijzondere biobased materiaal voor het eerst op deze schaal ingezet. Voor de samenstelling van de kalkhennep is er in Groningen 13 hectare aan hennep geplant en na vier maanden geoogst. Tijdens de levensduur in de gevel van het gemeentehuis is dezelfde hoeveelheid hennephout dus alweer razendsnel terug gegroeid. Tijdens de groeiperiode neemt één hectare hennephout 15 ton CO2 op uit de atmosfeer. In totaal ligt er in de gevel daardoor 195 ton aan CO2 opgeslagen. De prachtige gemarmerde structuur van de kalkhennep is bewust niet verstopt achter een laag stucwerk. Door de gevel te voorzien van een semitransparante keimafwerking blijft de textuur prachtig zichtbaar, maar raakt de kalkhennep niet beschadigd door UV-straling en ongunstige weersomstandigheden.

Door de gevel op te trekken uit kalkhennep krijgt het gebouw een gelijkmatig omhulsel en daardoor een winddichte gevel. De 38 cm dikke gevel heeft met een rc-waarde van 5,7 m2 K/W een sterk isolerend vermogen. Doordat het materiaal ademend werkt en een efficiënte vochtregulator is, isoleert het nog beter wanneer het koud is. Deze vochtregulerende werking draagt bij aan een comfortabel en gezond binnenklimaat.

Poëzie van de constructie

Omdat het oude gemeentehuis een goede constructieve betonstructuur had, is dit casco hergebruikt; het meest duurzaam en circulair bouwen is namelijk níet bouwen. De heldere structuur van het bestaande casco was een belangrijke aanleiding voor het ontwerp van zowel het interieur als het exterieur. Aan de binnenzijde blijft de betonstructuur van kolommen en balken in het zicht en tekent het zich af in met name de wat grotere ruimtes. Dankzij het naar voren steken van de stabiliteitsschijven is deze structuur aan de buitenzijde wel goed te herkennen. Deze schrijven zorgen in een consistent ritme voor ordening van de gevel en schaalverkleining van het gebouw.

Nieuwbouw van gelamineerd hout

In het nieuwe ontwerp zijn we gaan voortborduren op de mooie structuur. Om een compacter volume te maken is het voorplein bebouwd met een constructie die precies aansluit op de constructieve lijnen van het oorspronkelijke gebouw. Vanuit de biobased gedachte is het gemaakt van gelamineerd hout. Binnenin wordt direct duidelijk welke onderdelen tot de oorspronkelijke constructie behoren en welke nieuw zijn. De bestaande constructie is nog meer dan vroeger zichtbaar en de nieuwe indeling is volledig afgestemd op de constructielijnen.

Vervolgens is het gehele gebouw ingepakt met een nieuwe, goed isolerende buitengevel. Hierbij hebben we ervoor gezorgd dat de constructieve structuur ook van buiten afleesbaar blijft. Niet zo letterlijk als in het Broekbakema-ontwerp, waarbij de constructie daadwerkelijk buiten staat, maar subtiel en indirect vormen de lijnen en schijven in de gevel een poëtische manifestatie van de achterliggende constructie.

Circulariteit

Het gehele gebouw is circulair gesloopt. Hiervoor is er eerst een bouwstoffeninventarisatie gedaan, op basis waarvan materialen zijn hergebruikt. Zo zijn kozijnen hergebruikt als niet-dragende gevelelementen en zijn oude houten lattenplafonds ingezet als wandbekleding. Bakstenen en beton zijn vermalen tot betonpuin granulaat voor de bestrating. Ook systeemplafondtegels zijn hergebruikt en de raadzaal en kantooromgeving zijn voorzien van akoestische biobased panelen die zijn vervaardigd van 100% gerecyclede materialen. De bladen van de publieksbalie bestaan uit gesmolten yoghurtverpakkingen. Vergaderstoelen zijn refurbished en het maatwerk meubilair bestaat onder andere uit meubelstoffen gemaakt van gerecycled wol. Plafonds zijn afgewerkt met akoestisch spuitwerk opgebouwd uit biobased en recyclebaar cellulose en het tapijt bestaat voor 90% uit gerecycled en biobased materiaal.

Oriëntatie

De gemeente Voorst is gelegen in een prachtig natuurgebied tussen de Veluwe en de IJsselvallei. Het gemeentehuis ligt aan de rand van het dorp Twello, op een landgoed dat aan de zuidwestzijde wordt begrensd door een belangrijke verbindingsweg en aan de noordoostzijde prachtig uitkijkt over het buitengebied van Twello. Door het gebouw richting deze zijde te openen, maken we optimaal gebruik van deze oriëntatie. Hierdoor wordt er nauwelijks last ondervonden van opwarming door zoninstraling. Naar de zuidwestzijde is het gebouw juist wat meer gesloten. De entree, die in het bestaande gebouw wat verscholen lag, heeft een nieuwe locatie gekregen. Zo is er een optimale verbinding ontstaan met het centrum van het dorp en het station.

Total Engineering

De gemeente Voorst heeft ons het vertrouwen gegeven om de ontwerpopgave volledig op ons te nemen, een Total engineering-opgave. Hierbij gaan we uit van maximale ontzorging van de opdrachtgever. De opdrachtgever heeft maar één contractpartij als adviseur, namelijk De Twee Snoeken. Zo hebben wij het exterieur- en interieurontwerp, het projectmanagement en de technische uitwerking verzorgd. Daarnaast vielen alle andere adviseurs onder onze verantwoordelijkheid en zijn zij door ons aangestuurd. Wij hebben niet alleen gekeken naar de gebouwelijke opgave, maar adviseerden en begeleidden de gemeente ook in het vernieuwen van hun werk- en dienstverleningsconcept.